یکی از سفرهای طبیعت گردی دیدار از سوسن
چلچراغ، این اثر طبیعی ملی و دامنه گردی در روستای سرسبز داماش است که در
بهترین حالت به صورت سفری دو روزه اجرا می شود .

در برنامه یک
روزه هم می توان از این گل بازدید کرد ولی به دلیل بعد مسافت، خسته کننده
است و چندان دلچسب نیست؛ مضافاً آن که دیگر فرصتی برای بازدید از خود
روستای داماش و دامنه های آن باقی نمی ماند.در قسمتهای انتهایی مسیر جاده
خاکی است و عبور وسیله نقلیه را با مشکل همراه می سازد؛ اما هوای خنک و حس
لطیف ململ مه بر روی صورت، دشواری راه را آسان می کند. پس از رسیدن به
روستا، به محوطه حفاظت شده از این گل می رویم که در کنار آن یک پاسگاه
کوچک حفاظت محیط زیست نیز مستقر است. در چمن زار روبروی این محوطه آب چشمه
ای گوارا خستگی را از تن راهیان طبیعت می زداید. پس از چاق سلامتی با محیط
بان محترم و زحمتکش منطقه و کسب مجوز ورود، همراه ایشان برای بازدید از
گلها رفتیم. متأسفانه تعداد پایه های گل کم بود اما همان چندتایی که باقی
مانده بودند چنان می درخشیدند و انسان را به سوی خود می خواندند که همه
همراهان برای دیدن آنها شتابی عجیب داشتند. از خود بی خود شده بودند.

 همه
با احتیاط قدم بر می داشتند و با آن که لنز تمام دوربینها به سمت گلها
متوجه بود و از زاویه های مختلف از آنها عکس گرفته می شد؛ نهایت تلاش بر
این بود که کمترین آسیب یا صدمه کوچکی به گلها وارد نشود. پس از توضیحات
راهنما و محیط بان محترم منطقه به خارج از محوطه هدایت شدیم. غروب آرام
آرام دامن ابریشمی خود را بر مراتع سبز و خانه های روستای داماش می
گستراند. پس از شامی که دور آتش میل شد؛ آن شب را در چادرهای آماده و
دوپوش مؤسسه سرکردیم. صبح زود همگان با صدای خروسهای ده از خواب بیدار
شدند و بعضیها که یادشان رفته بود شب را در داماش سپری کرده اند، خود را
در چمنزارهای سبز و هوای پاک یافتند. پس از نرمشی ملایم و صرف صبحانه،
گروه کوله های یک روزه و توشه راه را بر پشت انداختند و با هدایت راهنما
پیاده روی و دامنه گردی در داماش را شروع کردند. پیاده روی از پای چشمه آب
معروف داماش شروع شد. دسته های گل سوسن چلچراغ در خانه های نزدیک چشمه نیز
دیده می شد؛ اما به شادابی گلهای محوطه حفاظت شده نبودند. همه از آب
گوارای چشمه نوشیدند و قمقمه های خود را برای استفاده در بین راه از این
چشمه های جوشان پرکردند. در کنار چشمه زنان پر کار و صمیمی روستا مشغول
شستن لباس و ظروف و کارهای روزانه خود بودند. خوشبختانه با لوله کشی و
حفاظی که برای چشمه ساخته بودند، چشمه داماش ازنظر بهداشتی در وضعیت بسیار
مناسبی به سر می برد.

دامنه گردی در حاشیه روستا بسیار لذت بخش
بود و هر زمان منظره ای جدید را در پیش چشمان مشتاقان طبیعت می گشود. عبور
از میان گلزارها و چمنزارها و حرکت در لابلای پروانه ها و پرندگان سرمست
از نسیم بهار، بر زیبایی و دلنشینی این سفر می افزود تا بدانجا که اعضای
گروه به سختی حاضر شدند کوله بارها را از دوش برداشته و بار سفر را برای
بازگشت به تهران ببندند. در بعدازظهر آن روز دوستان همراه ما، داماش را با
یاد سیمای شاداب و ظریف سوسن چلچراغ ترک کردند و هنوز به مصداق شعر، « و
زنبور کوچک گل هرساله را در موسمی که باید دیدار می کند»، موسم گل سوسن
چلچراغ را انتظار می کشند تا با آن در بهاری نو دیداری تازه کنند. گل سوسن
چلچراغ گونه ای منحصر بفرد در ایران و محل رویش آن در منطقه عمارلو در
استان گیلان است. این گل پرطرفدار در حال حاضر توسط سازمان حفاظت محیط
زیست استان گیلان به طور کامل محافظت می شود.

 این
گیاه 0/5تا 1/5 متر طول دارد. گونه ایرانی آن زیبایی و شهرت بسزایی دارد و
نمونه هایی از آن یافت شده اند که تا 15گل داشته اند، گرچه معمولاً این
گیاه 4  تا 10 گل دارد تاکنون فقط در یک محل از ایران (روستای داماش
گیلان) یافت شده اند و در خارج از ایران، در جمهوری آذربایجان در نزدیکی
لنکران مشاهده شده اند. سوسن چلچراغ به عنوان یک گونه نادر سال 1355 به
طور رسمی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست مورد حفاظت قرار گرفت. وسعت
رویشگاه این گونه بی همتا5700 متر مربع است. این گونه در گستره رویشی
جنگلهای هیرکانی در اشکوب پایین جنگلهای باز راش می روید. نام علمی سوسن
چلچراغ "لیلیوم لدیوری" است و در وسعتی قریب به 0/6 هکتار محافظت می شود.

بسیاری
از مردم محلی نیز از این گونه به عنوان گیاه تزئینی در حیاط منازل و
باغهایشان استفاده می کنند که البته به دلیل مشکل بودن پرورش این گونه
خارج از زیستگاه طبیعی و موفقیت مردم محلی در این زمینه می توان ضمن
محدودکردن این روند، از آن به عنوان یک الگو بهره برداری کرد، چراکه حتی
«لدبوری» در گزارشهای خود می آورد «این گونه در اسارت قابل تکثیر نیست».

سوسن
چلچراغ در خطر انقراض با تمام ارزش و زیبایی که دارد و با تمام حفاظتی که
از آن می شود هر روز به لبه تیغ انقراض نزدیک تر می شود. حالا دیگر تعداد
پایه های گلدار این گیاه بسیار محدود شده است و با ادامه این روند
احتمالاً در آینده نزدیک اثری از این سوگلی خانواده لیلیوم برجای نخواهد
ماند؛ بنابراین اگر می خواهید امسال سوسن چرچراغ را ببینید امروز و فردا
تصمیم بگیرید چون ممکن است دیر شود.بهترین زمان برای دیدن سوسن چلچراغ
معمولاً هفته آخر خرداد و هفته اول تیرماه است که البته بسته به شرایط آب
و هوایی ممکن است طول این مدت کمی کوتاه و بلند شود.

منبع :پرتال فرهنگی اطلاع رسانی نور

فهرست اصلی

نوشته های پیشین

لوگوی وبلاگ من